Poprzednie wydania

Poprzednie wydania

1. Lata przedwojenne ( 1930 - 1939 )
2. Okres okupacji ( 1939 - 1945 )
3. Okres powojenny ( 1945 - 1990 )
4. Po 1990 roku
5. ( Przejdź do Foto Historii )

Okres przedwojenny ( 1930 - 1939 )

    Powstanie Ogródków przy ul. Poznańskiej datuje się z okresu z przed I Wojny Światowej, a mianowicie około 1910 roku. W 1919 r. ogródki te w przeważającej ilości zostały przejęte przez Polaków, którzy powołali wtedy do życia Towarzystwo Ogródków Działkowych im. gen. Dąbrowskiego. Towarzystwo to, skupiało użytkowników 28 działek położonych przy ul. Poznańskiej numer 39a-57. Ogródki te, istniały do roku 1930. W tym czasie, bowiem teren ten przeznaczony został pod zabudowę i w związku z koniecznością likwidacji ogródków, ówczesny Zarząd Towarzystwa w osobach:

1. Prezesa - Władysława Stróżykiewicza
2. Sekretarza - Adama Walachowskiego
3. Skarbnika - Ignacego Kowalskiego

    poczynił starania w kierunku uzyskania innego terenu dla założenia nowego ogrodu działkowego.
      Dzięki tym staraniom oraz poparciu istniejącego wówczas Związku Towarzystw Ogródków Działkowych Przydomowych Małych Osiedli i Hodowli Drobnego Inwentarza RP w Poznaniu uzyskano w 1929 r. teren o powierzchni około 4,85ha położony przy Szosie Obornickiej.
    Ponieważ grunt ten stanowił własność (wg rejestru gruntów) Funduszu Ubezpieczenia Emerytowanych Pracowników Umysłowych przy Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, (nr. parceli 424/190, obręb Golęcin, arkusz mapy 30, nr. mapy 30 nr. działki 65 Księga Wieczysta tom VII liczba 316 Winiary T12 o pow. 46 305m2) wpisanego dnia 24 marca 1936r., Związek Towarzystw Ogródków Działkowych wydzierżawił go od Z.U.P.U. przeznaczając go w pierwszym rzędzie dla użytkowników skazanych na likwidację działek przy ul. Poznańskiej.
    Pierwotnie wydzielono 98 działek o powierzeni około 200m² ÷ 518m² jednak ogólną ilość działek powiększono o 2 dalsze, które wykrojono z obszaru przeznaczonego na boisko. W ten sposób powstało 100 działek, do rozdziału, których przystąpiono z początkiem 1930r. W tym też roku nabywcy działek rozpoczęli uprawy i zbieranie pierwszych plonów.
    Jeżeli chodzi o stronę prawną, to dzierżawcą całego terenu był Związek Towarzystw Ogródków Działkowych w Poznaniu, który wydzierżawił go od Z.U.P.O i następnie w drodze odrębnych umów zawieranych z każdym poszczególnym członkiem Towarzystwa Ogródków Działkowych im. Gen. Dąbrowskiego w Poznaniu poddzierżawił im poszczególne działki.
    Z terenu zlikwidowanych ogródków działkowych przy ul. Poznańskiej przeszło na nowe tereny tylko 6 członków, a mianowicie: Władysław Stróżykiewicz, Ignacy Kowalski, Augustyn Grosmann, Józef Wencel, Zofia Wierzbicka i Franciszek Minicki. Pozostałe 94 działki objęte zostały przez nowych użytkowników.
    Na pierwszym Walnym Zebraniu nowego Towarzystwa Ogródków Działkowych im. gen. Dąbrowskiego powołano Zarząd w skład którego weszli:

1. Dz.71 - prezes - Władysław Stróżykiewicz,
2. Dz.  ? - sekretarz - Walenty Sobkowiak
3. Dz.70 - Skarbnik - Ignacy Kowalski
4. Członkowie Zarządu - Józef Nawrot, Jakub Cisławski, Adam Wierzbicki, Józef Strzelecki i Władysława Gierka

Pierwsze prace nowego Zarządu to, opłotowanie terenu i poszczególnych działek oraz doprowadzenie wody.     Wiosną 1931r. postawiony został parkan zewnętrzny kosztem 12.500zł zapłacony z kredytu bankowego, który spłacany był z kwot wpłacanych przez użytkowników działek. Dzięki przychylności Dyrekcji Wodociągów Miejskich doprowadzono 280mb, sieci wodociągowej z ul. Sokoła. Natomiast rozprowadzenia 1000mb. rur wewnątrz ogrodu dokonali działkowcy.
    Na ten cel Zarząd uzyskał materiały na bardzo dogodnych warunkach, bo na dwuletnie spłaty z firmy Hipolita Cegielskiego w Poznaniu.
    W ten sposób, nakładem ogromnej i bezinteresownej pracy organizacyjnej kilku ludzi, członków Pierwszego Zarządu powstały Ogrody Działkowe przy Szosie Obornickiej. Nakładem zaś pierwszych jego użytkowników, członków - pionierów obszar około 5ha ziemi będącej przez szereg lat ugorem zamienił się w kwitnący i wypełniony - bujną zielenią park, miejsce wytchnienia i wypoczynku wielu ludzi pracy i ich rodzin.

    Uroczystego otwarcia i poświęcenia nowego ogrodu dokonano w lecie 1931r, przy udziale Związku Towarzystw Ogródków Działkowych oraz miejscowej ludności. W zamierzeniach Zarządu przewidziane było prowadzenie na terenie ogrodu hodowli jedwabników. (zob. więcej...) W związku z tym, obsadzono cały teren krzewami i drzewami morwy, które do dziś jeszcze otaczają teren ogrodu od strony ul. Sokoła. Duża aktywność i działkowców spowodowała w 1934r. zbudowanie na boisku piaskownicy i huśtawki dla dzieci. W roku 1936 na terenie ogródków działkowych zorganizowano dożynki. Połączono je z wystawą plonów z poszczególnych działek. Natomiast rok później wybudowano szałas (świetlicę), który służył przede wszystkim hodowli jedwabników, a także do odbywania zebrań działkowców.
    W roku 1937 przy udziale 15 osób złożono wniosek do Wojewody Poznańskiego o zarejestrowanie Towarzystwa jako towarzystwa rejestrowanego. W tym samym roku zostało ono zarejestrowane i wpisane do Rejestru Stowarzyszeń i Związków Urzędu Wojewódzkiego pod Nr. 1778. Przez to uzyskało osobowość prawną i obok nazwy własnej mogło używać dodatku "Stowarzyszenie zarejestrowane". W sierpniu 1937r. pełna nazwa towarzystwa brzmiała: Towarzystwo Ogrodu Działkowego i Hodowli Drobnego Inwentarza im. Gen. Dąbrowskiego w Poznaniu (Stowarzyszenie zarejestrowane) i takim stanie prawnym ogrody dotrwały do wybuchu II Wojny Światowej.
    Hodowlę jedwabników prowadzono od roku 1937 do 1962r.

II Wojna Światowa

   Pięcioletni czas okupacji niemieckiej w historii ogrodu mało jest znany, gdyż niewiele dokumentów zachowało się z tego okresu. Znaczna ilość działek przejęta została przez okupanta na rzecz rodzin niemieckich. 2 września 1940 na podstawie reskryptu Heinricha Himmlera jako komisarza Rzeszy do spraw wzmacniania niemczyzny wprowadzono tzw. Volksliste. Z tego "przywileju" skorzystała część właścicieli i dzięki temu zachowali swe prawa do działki. Z archiwum ogrodu wiemy, że Volksliste podpisali między innymi właściciele działek nr. 79 i 80. Po wojnie pozbawiono ich członkostwa z uwagi na brak obywatelstwa polskiego. W tym miejscu należy nadmienić, że w Kraju Warty Volksliste podpisało ok. 476 000 obywateli RP.
    Wprawdzie Polakom częściowo odebrano działki przekazując je Niemcom, ale można powiedzieć, że dzięki hodowli jedwabników ogródki uniknęły w okresie okupacji losów innych podobnych terenów. To właśnie hodowla jedwabnika sprawiła, że nie uległy one likwidacji.

Okres Powojenny

    Po wyzwoleniu Poznania spod okupacji niemieckiej w 1945r. znaczna większość użytkowników wróciła na swoje działki i rozpoczęła na nich pracę od nowa.W słowach "rozpoczęła pracę od nowa" nie ma żadnej przesady. Teren naszych ogródków z uwagi na swoje położenie i niewielką odległości od Cytadeli, był terenem działań wojennych i walk o wyzwolenie Poznania. Z tego powodu ogródki przedstawiały obraz wielkiego zniszczenia, a przede wszystkim parkan zewnętrzny i szałas, którego jedna ściana została kompletnie rozbita. Poważnym uszkodzeniom uległa także sieć wodociągowa oraz drzewostan.
      W listopadzie 1945, podjął działalność organizacyjną Okręgowy Związek Towarzystw Ogródków Działkowych i Osiedli Województwa Poznańskiego zarządzając zwołania w poszczególnych ogrodach działkowych walnych zebrań na 20 stycznia 1946 roku.
    W skład ówczesnego zarząu wchodzili:

1. Dz.70 - Prezes - Kowalski Ignacy
2. Dz.71 - V-Prezes - Stróżykiewic Władysław
3. Dz.76 - Sekretarz - Maciejewski Ignacy
4. Dz.24 - Skarbnik - Cisławski Jakub
5. Dz.12 - Gospodarz - Sikora Kazimierz

    W związku z tym, że umowa dzierżawna zawarta w roku 1929 przez Związek Towarzystw Ogródków Działkowych i Z.U.P.U. przestała obowiązywać, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako następca prawny dawnego Z.U.P.O wydzierżawił cały teren ogródków działkowych przy ul. Obornickiej Związkowi Zawodowemu Pracowników Instytucji Ubezpieczeń Społecznych Oddziału II w Poznaniu, który niezwłocznie przejął cały ten obszar zawierając indywidualne umowy z użytkownikami na 1946 r., z przedłużeniem na 1947 r. Następnie te umowy indywidualne zastąpione zostały jedną ogólną umową pomiędzy Zarządem Związku Zawodowego Pracowników Instytucji Ubezpieczeń Społecznych i Zarządem Towarzystw Ogrodu Działkowego, który poddzierżawił cały teren.
    W 1949 r. nastąpiła zasadnicza zmiana w organizacji Ogródków Działkowych. Ukazała się ustawa o pracowniczych ogrodach działkowych na mocy której, wszystkie istniejące ogrody przeszły pod Zarząd Komisji Centralnych Związkowi Zawodowych na zasadzie wyłączności. W związku z tym likwidacji uległ Okręgowy Związek Towarzystw Ogródków Działkowych. W ten sposób przestało istnieć również Towarzystwo Ogrodu Działkowego im. gen. Dąbrowskiego, a cały jego majątek, ruchomy i nieruchomy przejęty został w dniu 27.04.1949 r, przez Zrzeszenie Pracowników Związków Zawodowych (w skrócie Z.P.Z.Z.) W miejsce zlikwidowanego Towarzystwa powstał P.O.D. im. gen. Dąbrowskiego, którego zakres działania unormowany zastał specjalnym regulaminem. Dotychczasowe władze ogrodu bez żadnej zmiany pełniły swoje funkcje do końca kadencji. Dopiero na Walnym Zebraniu w dniu 18.12.1949 r. powołano Zarząd w składzie:

1. Dz.80 - Prezes - Lech Lewandowski
2. Dz.79 - Sekretarz - Jan Wilczyński
3. Dz.24 - Skarbnik - Jakub Cisławski

    Ten sam Zarząd w nieco tylko zmienionym składzie działał bardzo efektywnie, organizując różne imprezy, odczyty na tematy związane ściśle z pracą w ogródku. Organizowano wystawy plonów oraz zaopatrywano działkowców w nawozy sztuczne.
    W 1959 r. nastąpiła znowu poważna zmiana w organizacji POD. Ogródki Działkowe wyszły z pod kompetencji Okręgowej Rady Związków Zawodowych w miejsce której powołany został Wojewódzki Zarząd POD, a organizacją zwierzchnią została Krajowa Rada POD.
    W związku z tą zmianą samorządy POD otrzymały daleko idące uprawnienia w zakresie zarządzania ogrodami. Na Walnym Zebraniu Zarządu w kwietniu 1961, w wyniku wyborów uzupełniających skład uległ zasadniczej zmianie. Funkcję prezesa objął:

1. Zbigniew Kowalski, syn zmarłego w 1957, Ignacego Kowalskiego, jednego z założycieli naszego ogrodu,
2. funkcję sekretarza objął Antoni Hasinski
3. a skarbnika Mieczysław Zakrzewski
4. Gospodarzem działek zastał Kazimierz Sikora.
5. Jako członkowie Zarządu weszli Jan Kortus, Jan Wilczyński, Józef Nawrot, Stanisław Eltman i Leon Ogrodowczyk.

    W roku 1966 nastąpiły częściowe zmiany w Zarządzie, do którego weszła Ludmiła Porowska i Janina Dybowa. Funkcję gospodarza przejął Stefan. Wojtysiak. W tym składzie Zarząd (z małymi zmianami) dotrwał do 1980 r, mając bardzo duże zasługi gospodarcze w rozwoju ogrodu. W czasie kadencji tego Zarządu dokonano, wymiany parkanu od strony ul. Obornickiej-240 mb, Szydłowskiej-210 mb. Wykonano bramę wjazdową, 6 tablic ogłoszeniowych, dokonano wymiany zamków patentowych (zakupiono 20 zamków i 400 szt. kluczy) oraz przeprowadzono remont kapitalny świetlicy. Wyposażono świetlicę w stoły, krzesła, zakupiono ławki na boisko nie zapominając o konieczności organizowania wystaw plonów i imprez dla dzieci.
    Podsumowując ten okres działalności naszego ogrodu stwierdzić należy, że zdecydowana większość działkowców miała należyte zrozumienie wspólnej pracy i zespołowego wysiłku dla dobra i rozwoju ogrodu, jako całości. Nie szczędził czasu ani sił Kazimierz Sikora, który pełniąc funkcję gospodarza roztaczał pieczę nad mieniem naszego ogrodu. Wspomnieć tu również należy nazwiska działkowców, którzy wyróżnili się w pracach dla dobra ogółu takich jak: Józef Owczarzak, Wincenty Ratajczak, Walenty Skowroński Edmund Dyba, Leonard Późniak, Józef Okupniak, Stefan Wojtysiak, Stanislaw Eltman, Edmund Dettloff, Piotr Skrzypiński, Jakub Cisławski, oraz panie, Helena Hojanowa, Ludmiła Porowska, Janina Dybowa, Potniakowa i wielu innych działkowców, których nie sposób w tej krótkiej informacji wymienić.
    Za ofiarną pracę na rzecz ogrodów wyróżniono Odznaką Działkowca 56 osób. W tym złotymi: Zbigniewa Kowalskiego, Jana Milczyńskiego, Kazimierza Sikorę, Władysława Koralewskiego, Mieczysława Zakrzewskiego, Edmunda Dettloffa.
    W roku 1980 na Walnym Zebraniu następuje zmiana na stanowisku prezesa Zarządu. Wybrany zostaje Edmund Antoniewicz. Skład tego Zarządu z pewnymi zmianami na przestrzeni 15 lat jest następujący:

1. Dz.84 - Prezes - Edmund Antoniewicz
2. Dz.49 - Wiceprezes - Elżbieta Andraszak
3. Dz.86 - Sekretarz - Władysława Śmielińska
4. Dz.94 - Skarbnik - Marian Grześkowiak
5. Dz.56 - Gospodarz - Kazimierz Grunwald
6. Członkowie - Ludmiła Porowska, Gwidon , Krystyna Skrzypińska

    Działalność tego 15 letniego okresu to przede wszystkim utrzymanie gospodarcze całego ogrodu przez remonty i konserwację. Rozwinięcie świadomości wśród ogółu działkowców wspólnej odpowiedzialności za stan, alejek furtek i urządzeń placu zabaw, tym okresie dokonano wymiany całej sieci wodociągowej - 1600 mb, wymiany parkanu od strony ul. Koronnej - 200mb i od ul. Sokoła - 240mb. remontu świetlicy z wymianą rur spadowych, uzupełniano nasadzenia drzew i krzewów. Każdego roku organizowano " Dni Działkowca " i wystawy plonów na których nagradzano najlepszych działkowców dyplomami i nagrodami rzeczowymi. Przy wszystkich tych pracach w szerokim zakresie zaangażowani byli działkowcy.

Nowa Polska Zwana IV RP po 1990 r.

    Były także trudne chwile. Na pewno wszyscy pamiętamy rok 1990, kiedy zaistniało zagrożenie mienia działkowców poprzez wystąpienie Obywatelskiego Klubu, Parlamentarnego do Sejmu o zlikwidowanie ogrodów Działkowych. Na szczęście te koszmarne pomysły nie znalazły akceptacji wśród społeczeństwa i odbiły się szerokim echem po całej Polsce. Jednakże wśród działkowców zapanował niepokój, który odzwierciedlił się petycjami do ówczesnego Marszałka Sejmu Kozakiewicza. Z naszego POD również 72 działkowców podpisało petycję do Sejmu nie zgadzając się na likwidację PZD i podporządkowanie POD gospodarce komunalnej. Przeciwko! projektowi takiej ustawy glosowało także 17 posłów. W odpowiedzi na petycję naszego POD otrzymaliśmy odpowiedź od Kancelarii Marszałka Sejmu o wycofaniu zgłoszonego projektu.
    Pięć lat niepewności wśród działkowców czy inwestować w działkę zahamowało entuzjazm działkowców, gdyż dopiero w dniu 23 czerwca 1995 r. Posiedzenie Sejmu uchwaliło zmiany w ustawie "O Pracowniczych Ogrodach Działkowych" wprowadzając następującą poprawkę: Art.8.ust.1 "grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, lub własność gmin, przekazuje się nieodpłatnie w użytkowanie Polskiemu Związkowi Działkowców" (Biuletyn nr 5/95).
    W ten sposób doszliśmy do końca tej skromnej informacji o 85 rocznicy R.O.D. im gen. Dąbrowskiego. Nie sposób w niej na opis wszystkich osiągnięć i wydarzeń związanych z rozwojem naszego ogrodu oraz życiem działkowców.
    Być może, że nie wszystko, co istotne zostało tu powiedziane.
    Być może, niektórzy i zasługi niektórych zostały w niej pominięte. Ale jedno jest pewne, to co powstało jest wynikiem pracowitości działkowców, wspólnych działań ludzi, którzy wyszli znacznie dalej poza zwykle zamiłowanie do uprawy warzyw, owoców i kwiatów.

Tym wszystkim należy się szacunek i podziękowanie, za trud włożony w rozwój naszego ogrodu.

Dziękujemy.

    W dalszej części przyjdzie nam opisać samych siebie 
lub pozostawic opinie i ocenę młodszemu pokoleniu.